یکم تیرماه، بزرگداشت شیخ الرئیس بوعلی سینا، حکیم سده چهارم
ابوعلی حسین بن عبدالله بن حسن بن علی بن سینا زادهٔ ۳۵۹ ه.ش. – سده چهار هجری - در ازبکستان، شهر بخارای کنونی، روستا افشنه -درگذشتهٔ ۲ تیر ۴۱۶ درهمدان، دانشمند و پزشک و فیلسوف بود.
نام او را ابن سینا، ابوعلی سینا، و پور سینا گفته‌اند. معروفترین لقب وی شیخ الرئیس و سایر القاب او حجة الحق، شرف‌الملک میباشد. زادروز او در ایران، یعنی ۱ شهریور، روز پزشک نام گرفته‌است.
وی در کودکی نبوغ شایانی از خود بروز داد. او تألیفات متعددی را به یادگار گذاشت. او پزشک، ریاضیدان، اخترشناس، فیزیکدان، شیمیدان، جغرافی دان، زمین شناس، شاعر، منطق دان، فیلسوف، موسیقی دان و دولت مرد ایرانی و همچنین یکی از از مشهورترین فیلسوفان و دانشمندان ایران و جهان می باشد. وی ۴۵۰ کتاب در زمینه‌های گوناگون نوشته‌است که شمار زیادی از آن‌ها در مورد پزشکی و فلسفه است. ابن سینا بسیار پیرو فلسفه ارسطو بود و از این نظر به استادش فارابی شباهت دارد. همچنین کتاب “اغراض مابعدالطبیعه” فارابی تأثیری شگرف بر او گذاشت. آثار اصلی او دو دانشنامه علمی و فلسفی جامع به نام‌های کتاب شفا و دانشنامهٔ علائی، و نیز کتاب قانون یا القانون فی الطب به عنوان یکی از معروفترین آثار تاریخ پزشکی می باشد. وی کتاب قانون را پیش از سال 406 ه.ق.، یعنی در حدود 35 سالگی تألیف کرد. این کتاب طی چندین سده، چه در سرزمین‌های اسلامی و چه در اروپای سده‌های میانه، همه کتاب‌های دیگر در این زمینه را تحت‌الشعاع قرار داد. از ویژگی‌های ابن سینا در پزشکی، مشاهدات بالینی او درباره بیماری‌های گوناگون است. آنچه در سیر تاریخی زندگی ابوعلی سینا یک نقطه عطف به حساب می‌آید، نجات امیر خراسان از یک بیماری سخت است که به دنبال آن توانست از کتابخانه باشکوه مخصوص شاهزادگان سامانی بهره‌مند شود. گفته می‌شود که او در 18 سالگی بر بسیاری از علوم تسلط یافت، و پیشرفت‌های بعدی وی از استدلال‌های شخصی‌اش نشأت می‌گرفت. از سوی دیگر، بوعلی سینا را باید جانشین بزرگ فارابی و شاید بزرگ‌ترین نماینده حکمت برشمرد. ابن سینا در علم ریاضی و نجوم نیز جایگاهی خاص داشت. ابن سینا پژوهش‌هایی هم در علوم طبیعی داشت و چگونگی پدیدآمدن کوه‌ها را به درستی بیان کرده است.
درعصر ابن‌سینا، عربی زبان رایج آثار علمی بود و دانشمندان ایرانی که در آن روزگار می‌زیستند، کتاب‌های خود را به زبان عربی می نوشتند. برخی از آنهاازجمله ابن سیناآثار خود را به زبان فارسی نیز به نگارش درمی آوردند. ابن‌سینا در ادبیات فارسی نیز اشراف کامل داشته‌است؛ بیش از ۲۰ اثر فارسی به او منسوب شده است و از بین این آثار «دانشنامه علائی» و «رساله نبض» اهمیت بیشتری دارند. آثار فارسی ابن‌سینا، مانند سایر نثرهای علمی زمان وی، با رعایت ایجاز و اختصار کامل نوشته شده‌است.
در جوانی از جمله دانشمندان و پزشکان خاص دربار امیر نوح سامانی در بخارا بود. سپس با زوال سامانیان و نزدیک شدن خطر سپاه سلطان محمود غزنوی از بخارا به گرگانج خوارزم رفت و از آنجا به گرگان نزد امیران آل زیار پناه برد. سپس، در خدمت مجدالدوله رستم امیر آل بویه در ری رسید و پس از آن در همدان وزیر شمس‌الدوله دیلمی بود. پس از مرگ امیر، وی را زندانی کردند تا اینکه از آنجا گریخت و نزد علاء الدوله، حاکم اصفهان از آل کاکویه ابن سینا را با عزت و احترام پذیرفت و ابن سینا در اصفهان سکنی گزید و سالهای پایانی عمرش را در خدمت وی گذراند و در بیشتر سفرها با وی همراه بود. در یکی از این سفرها به همدان در سال ۴۲۸ هجری به همدان رفت. آرامگاه بوعلی‌سینا در میدان بوعلی سینا در مرکز شهر همدان واقع شده‌است.
بنابر آنچه ذکر گردید بي شك حکیم ابوعلي سينا ثمره اي تکرارنشدنی از درخت تناور علم و حکمت و نمودی بی بدیل از نقش قوم ایرانی در تعالی تمدن اسلامي است. او نه تنها شرف براي تمدن ايراني و اسلامي، بلكه شخصیتی برجسته در تاريخ تمدن جهان نيز محسوب مي گردد. به سبب تسلط ابن سينا بر علوم مختلف و تاثير وي بر علما و دانشمندان دوره حیات و پس از حیات او كه گستردگی آن به جز قلمرو اسلام، اروپا را نيز در برگرفته بود، از او در کشورهای اروپایی به عنوان مشهورترین دانشمند اسلامي نام برده مي شود.
پژوهش و تألیف: بیگلری
منابع:
https://b2n.ir/394768
https://b2n.ir/e35337
گزارش