هایدی، دختری با دستان یاریگر
خانم یوهانا اشپیزی یا جوانا اسپیری( ۱۲ ژوئن ۱۸۲۷ – ۷ ژوئیه ۱۹۰۱)، متولد کشور سوئیس، نویسنده داستان کوتاه و رمان به سبک ادبیات کودک و نوجوان بود.
خانم یوهانا اشپیزی یا جوانا اسپیری( ۱۲ ژوئن ۱۸۲۷ – ۷ ژوئیه ۱۹۰۱)، متولد کشور سوئیس، نویسنده داستان کوتاه و رمان به سبک ادبیات کودک و نوجوان بود. 16 تیر ماه 1400 مصادف با سالروز درگذشت این نویسنده‌ی قصه‌های کودک است. اولین کتاب او «برگ در مزار» است. وی در سال 1880 با خلق داستان دلنشین «سال‌های خانه‌به‌دوشی و یادگیری هایدی» به شهرت دست یافت. او در سال 1884 بر اثر یک حادثه‌ی دلخراش همسر و تنها فرزندش را از دست داد و از آن زمان با نوشتن داستان‌های بسیاری به انجام کارهای خیریه پرداخت.
مهم‌ترین عنصر این داستان، شخصیت(های) ساخته و پرداخته دست نویسنده است. انواع شخصیت شامل ایستا، پویا، قالبی، نمادین و تمثیلی و ... است، که حضورهر کدام ازآن‌ها درهر داستانی باعث پویندگی و دمیده شدن حس حیات در رویدادهای آن می‌گردد. در رمان هایدی، استفاده از شخصیت‌های پویا، شخصیتی که دائما در داستان دستخوش تغییر و تحول می‌باشد و در اثر رویدادهای داستان متحول می شود، بیشتر از سایر شخصیت‌های داستانی می‌باشند.
داستان کلاسیک هایدی، با نگاهی روانشناسانه و انسان دوستانه با محور خانواده نوشته شده است. شخصیت‌های دوست‌داشتنی و مهربان، زندگی ساده و سالم، دوستی، فداکاری، وفاداری، مهربانی وعشق ازصفات برجسته و مثبت داستان هستند که در مجموع حس خوبی به خواننده منتقل می‌کنند. صداقت و سادگی شخصیت اصلی داستان، هایدی، عوامل اصلی کهنه نشدن جذابیت آن است. هایدی، دختری پنج ساله‌ی یتیم به کوه‌های آلپ فرستاده می‌شود تا نزد پدربزرگ خود زندگی کند. به نظر دختر کوچولو ریش بلند و ابروهای پرپشت خاکستری پدربزرگ، برخلاف اهالی روستا که از پدربزرگ او به دلیل ظاهر خشنش وحشت داشتند، جالب و دوست داشتنی بود. از سوی دیگر، اهالی روستا، پدربزرگ را در فوت پسر و عروسش (پدر و مادر هایدی) مقصر می‌دانستند. هایدی با انرژی کودکانه خود، شیفته‌ی گردش و بازی بین گله بزها و پرنده‌ها در دامنه‌های سرسبز کوه، سورتمه‌سواری در برف‌های زمستانی است. در صحنه‌های متعددی از این تفریح کودکانه، دوست چوپان هایدی، پیتر، او را همراهی می‌کند.
ادبیات کودک و نوجوان گونه‌ای از ادبیات است که با توجه به مؤلفه‌ی سن مخاطبان، از دیگر بخش‌های حوزه ادبی جدا شده است. روانشناسان با پی بردن به این واقعیت که کودکان و نوجوانان به سبب میزان ظرفیت‌های شناختی و ویژگی‌های رشدی خود آمادگی پذیرش متن‌های بزرگسال را ندارند و به متن‌هایی نیاز دارند که پاسخگوی دورهٔ رشد و نیازهای آن‌ها باشد، به این گونه‌ی ادبی روی آوردند. ادبیات، کودک را هدایت می‌نماید و نیروی محرکه‌ای برای تقویت و پرورش اندیشه او می‌شود. راهنمایی‌های اخلاقی در زمینه تنبیه،تشویق،تربیت،ایجاداعتمادبه نفس، تأمین نیازهای ذهنی و عاطفی را می‌توان در شمار نتایج بهره‌مندی از ادبیات دانست. پیام‌های نهفته در داستان‌هایی مانند هایدی در تربیت کودکان با ویژگی مسؤولیت‌پذیری، همدلی و ابراز محبت به اطرافیان ابزار کمک کننده‌ی مفیدی برای والدین در تربیت فرزندان است. والدین در مقام الگوی مناسب برای نهادینه شدن صفات پسندیده اخلاقی، نکته‌ای است که نباید در مسیر تربیت کودک از نظر دور داشت. کودک باید آموزش این صفات را در زندگی واقعی همراه با والدین و اطرافیان از طریق روش‌های مناسب تربیتی دریافت کند. در رأس منشور تربیت کودک، سعی کنید صفت مهربانی را در اولویت قرار دهید زیرا مهربانی مسیر مطمئنی برای رسیدن به خوشبختی بیشتر برای انسان شدن، بودن و ماندن است.
برای تعلیم مهربان بودن، به کودک کمک کنید تا نحوه صحیح برخورد با هیجانات را تمرین کند و بتواند احساسات دیگران را درک کند و نسبت به آن‌ها واکنش نشان دهد. به یاد داشته باشیم که آنچه کودک در این سنین می‌آموزد برای همیشه با او خواهد ماند و در ذهنش حک می‌گردد. بعضی راه حل‌های تربیتی رایج از این قرار می‌باشند: 1- حد و مرزها را مشخص کنید. برای مثال به او بگویید ما اجازه نداریم بقیه را بزنیم. 2- با استفاده از رفتار و کلمات، همدلی خود را نسبت به کودک آسیب‌دیده بیان کنید.3- به کودک فرصتی بدهید تا رفتار همدلانه شما را تقلید کند. 4- اشتباهاتتان را قبول کنید: اگر می‌خواهید کودک از شما چیزی یاد بگیرد، باید حتی در سخت‌ترین شرایط هم عادل باشید. این کار کمک می‌کند او حس فروتنی داشته باشد. 5- الگوی مهربانی باشد: والدین اولین معلم کودک هستند. در سنین کم، کودک رفتارهای شما را مشاهده و آن‌ها را تکرار خواهد کرد. رفتار و گفته‌هایتان در حضور کودک باید بیان‌گر ارزش‌هایی باشد که دوست دارید او آن‌ها را داشته باشد. 6- رفتارهای خاص و مشخص را تشویق کنید. 7- مهربانی خصوصیت قهرمانان است: همه کودکان در دنیای خود قهرمانانی دارند. به او بگویید. او می‌تواند قهرمانی مهربان و شفیق باشد. افرادی را معرفی کنید که همیشه به محبت و مهربانی معروف هستند. 8- داوطلب انجام امور خیر شوید: به دنبال عملی باشید که کودک هم بتواند در آن شرکت کند، به عنوان نمونه نگهداری از یک حیوان خانگی را به او محول کنید زیرا این کار احساس مسئولیت کودک را افزایش خواهد داد. همچنین وقتی او وظیفه نگهداری و مراقبت از حیوان خانگی را به عهده می‌گیرد باعث افزایش میزان محبت و مهربانی او خواهد شد. 9- مثبت اندیش باشید: مثبت‌نگری، شادی و مهربانی به هم گره خورده‌اند.. کودک خود را تشویق کنید از چیزهای کوچک زندگی مانند رنگ‌ها، پرندگان و زیبایی طبیعت لذت ببرد. اینگونه به او یاد می‌دهید نسبت به داشته‌هایش شکرگزار باشد. 10- دعا کنید: معنویت درون انسان شکل می‌گیرد؛ نگاه به قدرت واقعی بالاتر باعث می‌شود فروتن بمانید. دعا کردن باید روشی باشد برای شکرگزاری و رسیدن به این باور که پایانی خوش وجود دارد. در این راه، مهربانی وارد قلب کودک خواهد شد.
تألیف: بیگلری
منابع:
انیمیشن و فیلم این داستان هم خیلی تاثیر گذار است.
گزارش