مضجع شریف شاه عبدالعظیم حسنی، حریم روحبخش اهل ایمان
حضرت عبدالعظیم(ع) در سال ۱۷۳ ه.ق. در شهر مقدّس مدینه دیه به جهان گشودند.
عبدالعظیم(ع) فرزند عبدالله بن علی از نوادگان حضرت امام حسن مجتبی(ع) هستند. نسبشان با چهار واسطه به دومین امام(ع) می‌رسد و به همین جهت به «حسنی» لقب گرفتند و مادر ایشان فاطمه دختر عقبه بن قیس است. مدّت ۷۹ سال عمر پرفیض و رحمت وی با دوران امامت چهار امام معصوم یعنی امام موسی کاظم(ع)، امام رضا(ع)، امام محمّدتقی(ع) و امام علیّ النّقی(ع) مقارن بود. شاه عبدالعظیم محضر مبارک امام رضا(ع)، امام محمّد تقی(ع) و امام هادی(ع) را درک نمود و بدین سبب است که توانست احادیث موثق و صحیح فراوانی را بی‌واسطه از بحر بی‌کران این سه ولی برحق خداوند روایت نماید.
ایشان نه تنها از دانشمندان شیعه و راویان حدیث ائمّه معصومین(ع) بودند بلکه از چهره‌های محبوب و معتمد نزد اهل بیت (ع) و پیروان آنان بوده‌اند؛ در مسایل دین، آگاه و به معارف مذهبی و احکام قرآن، شناخت و معرفتی مثال‌زدنی داشتند. بنابر آنچه از مطالب تذكره‌نويسان اسلامي برمي‌آيد حضرت عبدالعظيم حسني(ع) در حدود سال ۲۵۰ ه. ق. بر حسب امر امام علي النقي الهادي(ع) براي ترويج و تبليغ احكام اسلام و پيشوائي شيعيان از عراق وارد شهر ري گرديد. بدرفتاری خلفاء عباسی نسبت به خاندان حضرت پیامبر(ص) و شیعیان علی‌الخصوص متوکّل، که خصومت شدیدی با اهل بیت(ع) داشت، زمینه‌های مهاجرت حضرت عبدالعظیم (ع) از مدینه به ری و سکونت در غربت را فراهم کرد. حضرت برای مصون ماندن از خطر، خود را از چشم مأموران پنهان می‌کردند و در شهرهای مختلف به صورت ناشناس رفت و آمد داشتند و شهر به شهر می‌گشت تا به ری رسید و آنجا را برای سکونت انتخاب کرد. علّت این انتخاب به شرایط دینی و اجتماعی ری در آن دوره بر می‌گردد، یعنی وقتی اسلام به شهرهای مختلف ایران وارد گشت و مسلمانان در شهرهای مختلف ابه اسلام گرویدند، ری یکی از مراکز مهمّ سکونت مسلمانان بود.
این بزرگوار میان شیعیان ری، ارجمند بودند و پاسخگویی به مسایل شرعی و حلّ مشکلات مذهبی آنان را برعهده داشتند. این مسؤولیت نشان می‌دهد که وی از طرف حضرت امام هادی(ع)در آن منطقه، وکالت و نمایندگی داشته‌اند؛ لذا،مردم سخن او را سخن امام (ع) می‌دانستند و در مسایل دینی و دنیوی، وجود او محور تجمّع شیعیان و تمرکز هواداران اهل بیت(ع) بود. حضرت امام هادی (ع) گاهی اشخاصی را که سؤال و مشکلی داشتند، راهنمایی می‌فرمودند که از حضرت عبدالعظیم الحسنی(ع) بپرسند و او را از دوستان حقیقی خویش می‌شمردند. علمای شیعه نیز از او به عنوان عابد، زاهد، پرهیزکار، ثقه، دارای اعتقاد نیک و صفای باطن و به عنوان محدّثی عالی‌مقام و بزرگ یاد کرده‌اند.
شاه عبدالعظیم حسنی(ع) از جمله محدثین و علمای برجسته شیعه است که به دلیل مجاهدت‌های علمی و تلاش برای رساندن معارف اهل‌بیت به شیعیان توجه و تأیید ائمه معصوم(ع) را دریافت کرده بودند. در روایات متعدّدی نیز برای زیارت حضرت عبدالعظیم(ع)، ثوابی همچون ثواب زیارت حضرت سیّد الشّهداء، امام حسین(ع)، بیان شده است. در رابطه با دلیل نگاه ائمه (ع) به ایشان باید مأموریت‌های تبلیغی از سوی امامان به وی را مدّ نظر قرار داد، زیرا حضرت بین شیعیان که در نقاط مختلف خطه اسلامی نمی‌توانستند با هم ارتباط داشته باشند، حلقه اتصال بودند. ائمه(ع) به ایشان اعتماد داشتند و ممکن است این مقام ناظر به همین مجاهدت‌هایی باشد که در راه ارتباط بین شیعیان و رساندن پیام ائمه صورت گرفت. واقع امر این است که وی سفیر ائمه(ع) در اقصی نقاط قلمرو اسلامی بودند.
محبّان اهل بیت (ع) به چندین علّت از ایشان با صفت زیبای « سیّد الکریم » یاد می‌کنند. وی یکی از بزرگان سادات بنی‌الحسن(ع) هستند، این بزرگوار رهبری شیعیان را در زمان حیاتش بر عهده گرفتند و به قصد افشا خدعه‌های خلفای بنی‌عباس به روشنگری مردم عصر خود همّت گمارد. روایت شده است متوکل عباسی ستم پیشه بیش از 18 مرتبه برای تخریب مزار مطهر حضرت سیدالشهداء (ع) و اصحابشان اقدام کرد. عاملان وی با گاوآهن زمین را شخم می‌زدند و جلو می‌رفتند اما در نزدیکی حائر قبر امام حسین (ع) نمی‌توانستند نیّت قبیح خود را پیش ببرند و متوقف می‌شدند. حضرت عبدالعظیم حسنی (ع) با رهبری و ارشاد سادات شیعه به ویژه سادات بنی الحسن(ع) هر هجده باری که متوکل دستور ویران کردن مضجع مطهر امام حسین(ع) و شهدای کربلا را داد، بی‌درنگ به احیا، مرمّت و بازسازی بارگاه امام حسین (ع) می‌پرداختند. توجه، مبارزه و پیگیری‌های حضرت عبدالعظیم (ع) و همچنین رهبری سادات در زمان حیاتشان سبب شد ملقّب به «سیدالکریم» یعنی آقا و سرور نوادگان امام حسن مجتبی (ع)گردد.
علّت دیگر شهرت این امامزاده به لقب «سیدالکریم» از کرامت، سخاوت و مناعت طبع ساری در خاندان اهل بیت به ویژه امام دوم(ع) نشأت می‌گیرد. آخرین دلیلی که می‌توان در این رابطه مطرح نمود عظمت شخصیت و منش این سیّد بزرگوار است؛ رهبری که حریم امن حرمش اسباب کرم و کرامت‌های بسیار برای اسلام و به خصوص تشیع و مکتب اهل بیت(ع) بوده و هست. بنابراین پیروان قدرشناس، شایسته دیده‌اند که وی را «سیدالکریم» بنامند. کرامت‌ها و حاجت گرفتن دردمندان چه در زمیان حیات و چه پس از وفاتشان یکی دیگر از حکمت‌ها است که بهانه‌ای شد تا چنین شخصیت عالیقدری را «سیدالکریم» خوانند.
امامزاده‌ی دیار ری در طول حیات خود همراه با انجام وظایف، به تأليف چندین اثر مکتوب نیز مبادرت ورزید که در حال حاضر دو کتاب "خطب امير المؤمنين (ع)" - نجاشي در رجال خود به آن اشاره دارد - و "يوم و ليله" - كه در رساله صاحب بن عباد ذكر شده است – موجودهستند.
گردآوری: بیگلری
منابع:
گزارش