فتوا میرزا شیرازی به لغو امتیاز تنباکو،عمل به آیه 141سوره نساء بود.

فتوای تاریخی آیت الله میرزای شیرازی در تحریم تنباکو برای لغو امتیاز تنباکو، فاجعه‌ای را که به سال 1309 ه.ق. به دست ناصرالدین شاه قاجار با واگذاری امتیاز دخانیات ایران به مدت پنجاه سال به انگلیسی‌ها در حال شکل گرفتن بود، عقیم گذاشت. ناصرالدین شاه سه سفر به اروپا کرد. قیام یا نهضت تنباکو در سفر سوم ناصرالدین شاه شکل گرفت، البته اندیشهٔ انحصار تجارت توتون و تنباکو را نخستین بار محمدحسن خان اعتمادالسلطنه وزیر انطباعات ناصرالدین‌شاه مطرح کرد. ناصرالدین شاه در سومین سفرش به فرنگ به علت ولخرجی‌های زیاد دچار کمبود پول و بودجه شد، بنابراین برای تأمین هزینه سفرهای خود به اروپا با مشکلات مالی مواجه بود و به این دلیل با اعطای امتیاز کشت، توزیع و فروش توتون و تنباکو به یک نفر انگلیسی به نام(ماژور تالبوت)در مقابل دریافت پول موافقت کرد. دولت انگلیس فرصت مناسب را برای کسب امتیاز انحصار توتون و تنباکو به دست آورد و زمینه‌سازی آن را به سرگرد جرالد تالبوت از نزدیکان و مشاوران لرد سالیسبوری (نخست‌وزیر و وزیر خارجهٔ انگلیس) محول کرد. به طور کلّی سیاست انگلستان این گونه بود که هیچ‌گاه خودش امتیازی را از کشوری نمی‌گرفت، بلکه شخصی را رابط قرار می‌داد که آن شخص امتیازی بگیرد و اگر ضرری متوجه وی می‌شد دولت انگلستان پشتیبان او بود؛ اما در اصل امتیاز به انگلستان تعلق داشت. بعد از اینکه قرارداد امضا شد، کارکنان شرکت انگلیسی وارد ایران شدند و در شهرها پراکنده گردیدند؛ اما مردم از ورود آنان به داخل شهرها جلوگیری کردند. در چندین شهر تظاهرات برگزار شد و مردم را به گلوله بستند. پس از اعتراضات فراوان و کشتار جمع کثیری از مردم به ویژه کشتار مردم کلاردشت مازندران توسط ساعدالدوله، شاه به اجبار با پذیرش پرداخت غرامت به انگلیس، قراداد تالبوت را ملغی اعلام کرد. میرزای شیرازی در فتوا خود، استعمال توتون و تنباکو را در حکم محاربه با امام زمان(عج) معرفی کرد زیرا به استناد آیات قرآن عظیم اصل انعقاد چنین قرار دادهای استعماری که زمینه تسلط بیگانگان را بر منابع کشور فراهم می نماید در منطق اسلام مردود است . اصل انعقاد این گونه قرار دادهای استعماری که زمینه تسلط بیگانگان را بر منابع کشور فراهم می کند از نظر قرآن و منابع اسلامی باطل می­باشد . خداوند متعال می فرماید:"وَ لَنْ یَجْعَلَ اللّهُ لِلْکافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً"هیچ گاه خداوند راهى براى پیروزى و تسلط کافران بر مسلمانان قرار نداده است(سوره نساء، آیه 141).به سبب اینکه که کلمه سبیل در سیاق نفى است و معنى عموم را مى رساند، آیه مذکور بیانگر این مهم است که کافران از نظر نظامى، سیاسى، فرهنگى، اقتصادى و خلاصه از هیچ نظر بر افراد با ایمان نباید تسلط داشته باشند. بی تردید تسلط بیگانگان از نظر اقتصادی ،راه تسلط آنان را بر کشور اسلامی باز نموده و زمینه ساز تسلط فکری و فرهنگی بر کشور اسلامی و از بین رفتن باورها و ارزش های دینی می­شود. از این رو بر اساس قاعده نفی سبیل، که اصطلاح رایج بین فقهای شیعه است،انعقاد هر گونه پیمان اقتصادی ،فرهنگی، سیاسی و نظامی که به تسلط بیگانگان منجر شود جایز نبوده و باطل است. تمامی مردم، حتی همسران پادشاه وقت،به اطاعت از مرجع تقلیدشان تمامی توتون ها را دور ریخته و تمام قلیانها و وسایل استعمال تنباکو را شکستند و از بین بردند و به این وسیله بود که استعمار گران انگلیسی را شکست دادند. نکته مهم این است که راز اطاعت بی چون و چرای مردم از فتوای تحریم تنباکو میرزای شیرازی، پیش بینی این مجتهد متعهد درباره توطئه های استعمار انگلیس علیه امام زمان(عج) بود. تأکید میرزا بر خطر محاربه با امام عصر(ع) را می­توان از جوانب دیگر نیز سنجید.شاید اگر میرزا حکم می­دادند که این قرار داد علیه منافع ملی کشور است یا موجب تسلط بیگانگان بر کشور است،برخی افراد چندان متوجه عمق فاجعه و خطری که کشور و آینده آن را تهدید می کرد، نمی شدند و یا برخی به دنبال توجیه بر می آمدند که این قرار دادها زمینه ساز ترقی و موجب رونق کشور خواهد شد؛ از سوی دیگر، با توجه به ماهیت دسیسه گر انگلستان ممکن بود مقامات این کشور به گونه ای تبلیغ می کردند که این اقدام در راستای منافع ایران و کمک به رونق اقتصادی آن صورت گرفته است،لذا ایشان برای مقابله با این قبیل نگرش ها و توجیهاتی و نیز نشان دادن عمق تهدیدی که متوجه کشور بود،چنین تعبیری را به کار بردند و پرده از نقشه ای برداشتند که هدف آن بسیار فراتر از تسلط بیگانگان بر منابع کشور یعنی تسلط بر فرهنگ و محو مذهب تشیع توسط آن بود و بی شک این طرح شرورانه علیه مکتب تشیع حکم محاربه با امام زمان (عج) را داشت.

منابع

https://b2n.ir/a46289

https://b2n.ir/u90432

روزها و رويدادها روزهاي شمسي/ تهيه و تنظيم دفتر عقيدتي سياسي فرماندهي معظم کل قوا.- تهران: رامين،1376