سوادآموزی
بیسوادی میتواند ریشه‌ی مشکلات اخلاقی و ضعف فرهنگی، اقتصادی، اجتماعی، بهداشتی وسیاسی است[1]؛ این ریشه از جنس ناآگاهی است. سواد ابزار قانونمند و قدرتمند جاری ساختن روح تعلیم و تریبت در کالبد ذهن و ایجاد تحول شناختی است. ظهور تحول مشروط به تجهیز ذهن به کسب توانمندیهای لازم برای نقش پذیری بهینهی فرد است. در ایران برنامه های مناسبی برای رفع بی سوادی اجرا شده است. تشکیل نهضت سوادآموزی به فرمان امام خمینی(ره) در هفتم دی ماه 1358مهمترین و گستردهترین اقدام در این خصوص بوده است که زمینهی تولد ایرانِ پیشرفته و باسواد را فراهم نموده است. ایشان طی سخنرانیهای خود فرمودند: « از جمله حوایج اولیه برای هر ملت که در ردیف بهداشت و مسکن بلکه مهمتر از آنهاست آموزش برای همگان است. مع الأسف کشور ما وارث ملتی است که از این نعمت بزرگ در رژیم سابق محروم؛ و اکثر افراد کشور ما از نوشتن و خواندن برخوردار نیستند » ( صحیفه امام، ج11، ص: 446 ) و در ادامه فرمودند: « مایه بسی خجلت است که در کشوری که مهد علم و ادب بوده و در سایه اسلام زندگی میکند که طلب علم را فریضه دانسته است، از نوشتن و خواندن محروم باشد. ما باید در برنامه دراز مدت، فرهنگ وابسته کشورمان را به فرهنگ مستقل و خودکفا تبدیل کنیم.» (صحیفه امام، ج11، ص: 446). همچنین تآکید کردهاند: «تعلیم و تعلم، عبادتی است که خداوند تبارک و تعالی ما را بر آن دعوت فرموده است» (صحیفه امام، ج11، ص: 447). هدف تربیت اسلامی اصلاح تفکر و رفتارهای سوء و تند خویی افراد از سویی و از سوی دیگر پیشگیری از ناهنجاریهای اخلاقی اجتماعی براساس توحید است. در فرآیند تعلیم و تربیت، آموزش ابزار تحقق پرورش است.علم بدون پرورش، دانش بدون تهذیب است و چنین علمی میتواند ابزار مخربی برای به ثمر نشستن تربیت سالم و توحیدی باشد زیرا فاقد مؤلفههای اخلاقی لازم برای کاربرد انسانی، سازنده و صلح جویانه دانش میباشد. انسان هنگام تولد فاقد علم و ادراك است و تدريجا با تعليم و تربيت رشد یافته و كامل مي شود ؛ قرآن مي‌فرمايد:«وخداوند شما را از شكم مادرانتان بيرون آورد، درحالي كه هيچ نمي‌دانستيد و براي شما گوش و ديدگان و دل‌ها قرار داد تا شكرگزار باشيد»( نحل: 78 )[2]. لذا انسان شدن انسان و رسيدنش به كمال نهايي، همه مرهون تعليم و تربيت درست است. آیات فوق و به ویژه سورهی مبارکهی علق اهمیت سواد و بهرهمندی از یک زندگی آگاهانه را بیان میکنند: « بخوان به نام پروردگارت که [جهان را]آفرید. همان کسی که به وسیله قلم تعلیم کرد و به انسان آنچه را نمی دانست،یاد داد» (5 آیه اول سوره علق ). سوادآموزی کلید توانمندسازی شخصی است لذا این سازمان در اساس نامه خود اهداف ذیل مطرح کرده است: بالابردن سطح فرهنگ و نشر فرهنگ اسلامي متناسب با سواد آموزان، افزايش قابليت نوسوادان براي ايفاي شايسته تر مسئوليتهاي فردي، خانوادگي و اجتماعي. عامل کمک کنندهی در تجهیز فردبه نیروی شناخت و معرفت میباشد به این معنا که فرد باسواد باید برمبنای نیاز خویش، توانایی پردازش اطلاعات( یعنی شناخت) را کسب کند و نیز توانایی انتقال آموزشهای کسب کرده را به زندگی شخصی و محیط حرفهای کار داشته باشد. شایان ذکر است یونسکو 8سپتامبر را روز جهانی سوادآموزی نام گذاری کرده است و تأکید دارد به اینکه همه کودکان واجب التعلیم می بایست به صورت اجباری و رایگان تا پایان دوره عمومی تحصیل کنند.
1) بیات، زهرا، " بررسی نقش تربيت اخلاقی از ديدگاه پيامبراعظم (ص) "، سال اول، شماره دوم، بهار 1389، ص 97 ـ 116 مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی(ره)
گزارش