چهاردهم تیر ماه،فرصتی برای تکریم قلم و همّت اهل قلم
روز قلم، روز بزرگداشت فرهنگ و هنر است
انجمن قلم ایران از سال 1381، 14تیر ماه را روز قلم نام نهاد و شورای عالی انقلاب فرهنگی هم آن را تصویب کرد. تعیین این روز که درحقیقت برای نکوداشت و سپاسگزاری از مقام و زحمات اهل قلم است، یادآور جایگاه و اهمیت اثر قلم در تعالی فرهنگ و تفکر انسان و صد البته در تضمین پیشرفت علوم مختلف می‌باشد. علّت این نامگذاری، ریشه در فرهنگ و تاریخ ملی کشورمان دارد. انجمن قلم به پشتوانه دو دلیل، در این روز به تقدیر قلم و آنچه از انباشته‌های علوم و افکار بشر به ثبت رسانده، پرداخته است.
دلیل نخست، برپایی جشن تیرگان در سیزدهم تیر در ایران باستان، به منظور به رسمیت شناختن و گرامیداشت کاتبان در زمان هوشنگ، یکی از پادشاهان پیشدادی، است و دلیل دوم یادآوری روز سیارۀ عطارد یا تیر است که به عنوان کاتب، نویسنده و انشاکننده ستارگان شهرت داشته است و در شعر فارسی می‌توان نمونه‌های بسیاری را که به این موضوع اشاره دارند، مشاهده نمود از جمله شمس که نام این سیاره را دستمایه یکی از غزل‌‌های خود قرار داده است:
« عطارد را همی‌گفتم به فضل و فن شدی غرّه قلم بشکن بیا بشنو پیام نیشکر باری» (غزلیات شمس، غزل شماره 2526).
اهمیت تعیین چنین روزی را می‌توان با غور در سخنان بزرگانی از عرصه علم و ادب همچون علامه طبرسی بهتر درک کرد؛ ایشان در تفسیر مجمع‌البیان، مطلب مورد بحث را اینگونه مطرح می‌کند: " بیان دو گونه است: بیان زبان و بیان قلم. بیان زبان با زمان کهنه می‌شود و از بین می‌رود، ولی بیان قلم تا ابد باقی است " . اهل قلم به ویژه نویسنده متعهّد، یکه تاز میدان اندیشه‌هاست و برای ظفرمند شدن، نیازمندعلم، مهارت، دقت، هدفدمندی است. نویسنده متعهد در سرزمین اندیشه‌ها، سلاح خود، قلم، را به رسم امانتداری با دقت نظر به کار می‌برد. این وسیله کوچک سرچشمه پیدایش تمدّن‌های انسانی، تکامل علوم و بیداری افکار محسوب می‌شود؛ یعنی قلم، منشأ هدایت و آگاهی بشر است. مسعود سعد سلمان در رابطه با اهمیت کارکرد قلم به زیبایی سخن گفته است:
به گاه نوشتن به جای آر هوش نبشتن ز گفتن مهمتر شناس
اگر به دیده‌ی انصاف بنگریم قلم ابزاری پربهاست؛ انسان تنها به یاری آن قادر شده است که نقشی جاودان را از رازهای پیچ در پیچ اندرون ذهن و گفتارش بر چهره سفید کاغذ ترسیم کند و جریده روزگار با هدایت قلم، مَرکبی مطمئن برای حفظ این نوشته‌ها و رساندن آن‌ها به دست آیندگان است؛ پس بدین دلیل باید ارج نهادن به مقام قلم در نزد پروردگار علیم را با شوق پذیرا باشیم.
قلم است که به فرمان خداوند، تقدیر همگان را بر صفحه‌ی سرنوشت کتابت می‌کند، ازاین رو، منزلت قلم به سبب ماندگاری نگاشته‌هایش، چنان بالا است که آفریننده همه آفریده‌ها، بر آن سوگند یاد کردند و چنین فرمودند: «ن وَالقَلَمِ وَ ما یَسْطُرُونَ: سوگند به قلم و آنچه می‌نویسند»؛ این سوگند پروردگار به «قلم» و «نوشته»، قلم را قداست و نوشتن را حرمت بخشیده است. به عبارت دیگر، خداوند متعال در قرآن مجید، علاوه بر آن که سوره‌ای را «قلم» نامیدند، به آن و آن چه با آن نوشته می‌شود نیز قسم یاد می‌کنند. قسم هماره به امری باارزش و محترم یاد می‌شود. این قسم، از آن جهت که اشارتگرعظمت چیزی است که بر صفحه کاغذ نقش می‌بندد، شگفت آفرین می‌باشد! و از سوی دیگر، قلم رازدار انسان و امانت‌دار دانش و تجارب بشر در طول قرن‌های متمادی است. قلم، هرچند به جسم، کوچک است اما رسالتی خطیر را با خشوع تمام بر دوش گرفته است. در تعبیر قرآن مجید، قلم اولین وسیله‌ای است که الله (جلّ جلاله) آفریدند و بدو فرمان دادند که به لوح محفوظ جریان یابد؛ پس آنجه هست و خواهد بود با حرکات دقیق قلم بر آن لوح «یعنی لوح علم الهی» جای می‌گیرد.
پیامبر رحمت(ص) که آغاز رسالتش مزِیّن به دریافت نورمعرفت است:" بسم الله الرحمن الرحیم* اقرء باسم ربک الذی خلق* خلق الانسان من علق* اقرء و ربک الاکرم* الذی علم بالقلم *علم الانسان مالم یعلم" . در حدیثی کوتاه از گستردگی اثر قلم سخن گفته‌اند: «مرکب سیاه دانشمندانِ آگاه، برتر از خون شهیدان است». بنابراین کسب معرفت سرآغاز دستیابی به مقام یقین است.
به قلم: بیگلری
منابع:
گزارش