رئیسعلی دلواری، اسوه غیرت در مبارزه با نفوذ انگلیس
12 شهریور، سالروز کشته شدن رئیسعلی دلواری در تقویم کشورمان بنابرمصوبه شورای عالی انقلاب (سال ۱۳۸۹) به نام « روز ملّی مبازره با استعمار خارجی » به ثبت رسیده است؛
روزی که یادآور رشادت‌ها و دلیری‌های مردم خون‌گرم جنوب ایران در حفظ کیان، آب و خاک و مرز و بوم‌شان است.
رئیسعلی دلواری در سال 1261 ه. ش. در روستای دلوار از توابع تنگستان متولد شد. مادر وی به نام شهین و پدرش زائیر محمّد، کدخدای دلوار بود که بعدها به «معین‌الاسلام» ملقّب شد. دلوار امروزه شهری در شهرستان تنگستان از توابع استان بوشهر است. او دوران كودكی خود را مثل دیگر كودكان آن روزگار گذراند؛در هفت سالگی به مكتب رفت و قرآن، گلستان،نظامی و شاهنامه را آموخت. او تا قبل از استبداد صغیر و ورود انگلیسیها به بوشهر در كنار پدرش به كدخدایی و زراعت مشغول بود و به کشورهای شیخ نشین اطراف سفر می‌كرد. این مبارز با مشاهده‌ی ظلم انگلیسیها به مردم بحرین می‌گفت: " اگر صد تفنچگی داشتم، بحرین را آزاد می‌كردم " . شخصیت وی در رعایت مروت، ادب و شجاعت بی‌نظیر بود و همچنین مدیری لایق و مقید به اصول دین شناخته می‌شد. شجاعتش چنان بود که حتی دشمنانش او را می‌ستودند، تیرش هیچگاه به خطا نمی‌رفت؛ چابكی، مهارت و قدرت صف‌آرایی‌اش در برابر دشمن زبانزد شده بود.
با شروع نهضت مشروطیت، رئیس علی در حالی که ۲۴ سال بیشتر نداشت از جمله پیشگامان مشروطه‌خواه در جنوب ایران شد و همکاری نزدیکی با محافل انقلابی و عناصر مشروطه‌طلب در بوشهر، تنگستان و دشتی آغاز کرد. دلواری با همراهی دیگر مشروطه‌خواهان، بوشهر را طی یک قیام مسلحانه از حاکمیت استبداد قاجاریه خارج کرد. دلواری با همراهی دیگر مشروطه‌خواهان، بوشهر را طی یک قیام مسلحانه از حاکمیت استبداد قاجاریه خارج کرد.
در آغاز جنگ جهانی اول در سال ۱۹۱۴م. قوای روس از شمال و نیروهای انگلستان از جنوب، ایران را در معرض هجوم قرار دادند و کشتی‌های جنگی انگلستان در مقابل بوشهر لنگر انداختند. نیروهای اشغالگر در ۱۷ مرداد ۱۲۹۴ ه.ش. بصورت تدریجی قصد اشغال بوشهر و نواحی ساحلی اطراف را داشتند. در همین حال تنگستانی‌ها نیز به دفاع برخاستند و بر حملات خود علیه انگلیسیها شدت بخشیدند.
دوران جوانی او همزمان با حضور گسترده استعمار انگلیس در خلیج فارس بود. وی نقشی کلیدی در قیام جنوب داشت. قیام مردم تنگستان به رهبری او هفت سال طول کشید. دلیران تنگستانی دو هدف عمده را دنبال می‌کردند یکی پاسداری از بوشهر، دشتستان و تنگستان به عنوان منطقه سکونت خود و دیگری جلوگیری از حرکت قوای بیگانه به درون مرزهای ایران و دفاع از استقلال وطن.
انگلیسیها تلاش بسیاری کردند تا رئیسعلی را با پول (مبلغ۴۰ هزار پوند) بخرند، اما علی‌رغم همه این تلاش‌ها وی بدون توجه به اینگونه پیشنهاد‌ها، با ارسال نامه‌ها و تلگراف‌های متعدد به دولتمردان سیاسی و مجتهدین، نارضایتی خود را از حضور انگلیس در منطقه اعلام می‌کرد. به دنبال اعلان جهاد از طرف علما و مجتهدین، رئیسعلی و دیگر مبارزان تنگستانی و دشتی شروع به حمله به قوای انگلیسی مستقر در بوشهر کردند. سپاه ایران در یورش‌های خود، ضربات و تلفات چشمگیری را بر انگلیسیها وارد آوردند. این پیروزی‌ها علاوه بر اهمیت نظامی، اهمیت سیاسی و روانی را هم درپی داشت که مهم‌ترین آن‌ها، کاهش وحشت مردم از انگلیس بود و همین امر سبب شد ابهت استعمار پیر در اذهان سقوط کند. این اقدام رئیسعلی برای دولت بریتانیا غیرقابل تحمل بود.
نیروهای انگلیسی همزمان با حمله به بوشهر قصد تصرف ناحیه دلوار را داشتند. دلوار محلی بود که پیش از آن چندبار سربازان انگلیسی به آنجا تجاوز کرده، اما طعم شکست را در این ناحیه چشیده بودند. رئیسعلی دلواری، شیخ حسین خان چاه کوتاهی و زایرخضرخان اهرمی از این وقایع آگاه و در مقام دفاع از وطن برآمدند. قیام دلیران تنگستان علیه اشغالگران آغاز شد و نیروهای متجاوز انگلیسی که قریب به پنج هزار نفر بودند در دام مبارزان تنگستانی گرفتار آمدند و عده زیادی از نیروی دریایی انگلیس در این حمله کشته شدند. انگلیسیها مجبور شدند نیروهای کمکی از عراق و هند به بوشهر اعزام کنند و دلوار را به شدّت بمباران کردند.
جنگ میان دلیران تنگستان به رهبری رئیسعلی دلواری در کنار300 تفنگدار برازجانی از یک سو و نیروهای بریتانیا و خوانین متحد آنان از سوی دیگر به‌طور پیاپی و پراکنده تا شهریور ۱۲۹۴ خورشیدی ادامه داشت ولی انگلیسیها نتوانستند بر نیروهای مردمی ایران به رهبری رئیس علی برتری یابند. او در محلی به نام «تنگک صفر» هنگام شبیخون به قوای بریتانیا به دست فردی نفوذی به نام غلامحسین تنگکی، از پشت سر هدف گلوله قرار گرفت و در سن ۳۳ سالگی کشته شد.
گردآوری: بیگلری
منابع:
گزارش