جلوه نور الهی در تقارن آغاز ماه رحمت خداوند با ولادت امام باقر(ع)
در تقویم شمسی ایران روز پنجشنبه ۱۴ بهمن سال ۱۴۰۰ مقارن با آغاز ماه رجب است. روز ولادت امام باقر(ع) نیز هم زمان با آغاز ماه رجب، ماه رحمت واسعه‌ی الهی، است.
محمدبن علی الباقر(ع) ملقّب و معروف به باقر و باقرُالْعُلوم، پنجمین امام شیعیان پس از امامت پدرشان، امام سجاد(ع) و پیش از پسرشان امام جعفر صادق (ع)هستند. باقرالعلوم لقب امام پنجم است. امام باقر(ع)، در سال 57 ه.ق. در شهر مدینه دیده به جهان گشودند و 57 سال عمر بابرکت، بهره‌ی ایشان از نعمت حیات دنیوی بود. از این مدت چهار سال با جدشان امام حسین(ع) و پس از ثارالله 35 سال با پدرشان زندگی کردند و هجده سال بقیه عمر را به تنهایی به سر بردند. از برجسته‌ترین ویژگی‌های دوره‌ی زندگی امام باقر(ع) که اختصاص به فعالیت‌های علمی ایشان دارد، این است که امام پنجم(ع) بنیانگذار انقلاب فرهنگی و نهضت علمی شیعه و به بیان بهتر دنیای اسلام هستند.
مادر آن حضرت، فاطمه دختر حسن‌بن‌علی(ع) بود که با کنیه «ام‌عبد الله» و بنابر قول دیگر «ام‌الحسن» خوانده شده است. بنابراین، امام باقر (ع) از سلاله پدر و مادری هاشمی - علوی و فاطمی زاده شدند. از اینرو، ایشان اولین کسی است که از نسل امام حسن (ع) و امام حسین (ع) می‌باشند.
برای این امام همام(ع)، در کتب روایی، دو کنیه ذکر شده است: ابوجعفر(از این جهت که پدر امام جعفر(ع) هستند) و همچنین ابوجعفر اول(لقب «اول» از این جهت که با کنیه امام جواد(ع) اشتباه نشود؛ چرا که هردو امامِ همام در این کنیه مشترک بودند و امام نهم(ع)، ابوجعفر ثانی خوانده می‌شدند).
اين امام همام پس از شهادت پدر ارجمندشان امام‌زين‌العابدين(ع) در سال 95 ه.ق. به مقام الهی ولايت و امامت شيعيان نايل شدند و پيروان اهل بيت(ع) را در آن فضای پرتلاطم و مشوّش سياسى- نظامى عصر خويش و هرج و مرج‌هاى پایان حکومت خلفای اموی به نيكى هدايت و کنترل نمودند. امام محمدباقر (ع) از ابتدای حیات تا زمان شهادت خويش، حکومت 11 تن از خلفا وقت را درک کردند كه همه آنان، به جز يكى، از قبیله‌ی ظالم بنى‌‌‌اميّه بودند. با اين كه ميان رحلت پيامبر(ص) و ولادت امام محمدباقر(ع) 47 سال فاصله بود،امّا آن حضرت، سلام گرم خاتم انبیا را از طرف جابربن‌عبدالله انصارى دريافت كردند. از این امام معصوم(ع) در حوزه‌های مختلف زندگی احادیث انسان‌ساز بسیاری نقل شده است که یکی از مهم‌ترین آن‌ها بخش مشورت و استشاره است که فرموده‌اند: " در کار خود با کسانی مشورت کن که از خدا می‌ترسند" (تحف العقول، ص. 293).
دیگر رخداد مهم این روز، ورود به ماه رجب‌المرجب می‌باشد. ماه رجب یکی از پرفضیلت‌ترین ماه‌ها نزد خداوند است که اعمال بسیاری در روزهای این ماه بخصوص در «دهه اول» ماه و شب «لیلة الرّغائب» توصیه شده است. در حدیث قدسی آمده است: " ماه رجب را ریسمانی بین خود و بندگان مقرر کردم و هرکسی چنگی به آن بزند به وصال من می‌رسد". ماه رجب هفتمین ماه در تقویم قمری و یکی از ماه‌های حرام است. این ماه را «رجب الفرد» نیز نامیده‌اند زیرا سه ماه از ماه‌های حرام پشت سرهم هستند، اما این ماه از آن‌ها جدا بوده و فرد است. عبارت ماه حرام یا ماه‌های حرام، در چندین آیه از قرآن کریم آمده است. اما در آیه ۳۶ سوره توبه، به چهار ماه بودن آن‌ها(ذی القعده، ذی‌الحجه، محرم و رجب) اشاره شده است: " إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِندَ اللَّـهِ اثْنَا عَشَرَ شَهْرً‌ا فِي كِتَابِ اللَّـهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْ‌ضَ مِنْهَا أَرْ‌بَعَةٌ حُرُ‌مٌ : در حقيقت، شماره ماه‌ها نزد خداوند، از روزى كه آسمان‌ها و زمين را آفريده،در كتاب خدا، دوازده ماه است؛ از اين [دوازده ماه]، چهار ماه، حرام هستند" (توبه، آیه 36). حرام بودن این ماه‌ها به این معناست که جنگ، هتک حرمت محرمات در این چهار ماه شدیدتر از ماه‌های دیگر است و عقاب گناهان و ثواب حسنات در آن‌ها افزایش می‌یابد.
پیامبر(ص) در بیان و تأکید فضیلت ماه رجب، روزه‌داری، دعا و خواندن زیارتنامه‌ی ائمه(ع) می‌فرمایند: " رجب ماه خداست. هرکس یک روز در ماه رجب روزه بگیرد مانند آن است که یک ماه روزه گرفته است. از حضرت سؤال شد: این که فرمودید ماه رجب ماه خداست، به چه معناست؟ حضرت پاسخ فرمودند: زیرا ماه رجب ویژه آمرزش و مخصوص مغفرت است. در این ماه خونی ریخته نمی‌شود و خداوند اولیا و محبانش را مورد آمرزش قرار می‌دهد و توبه‌شان را می‌پذیرد و آنان را از دشمنانشان می‌رهاند".
نخستین شب جمعه ماه رجب «لیلة الرغائب: شب آرزوها» نام دارد. در روایات اهل بیت آمده است در این شب در‌های رحمت الهی به روی زمینیان باز شده است و در بزم دعا و نیایش زمینیان عرشیان هم خود را رسانده و حضور پیدا کردند تا سهمی از این برکت ببرند. همچنین مسلمین در روزهای ۱۳ تا ۱۵ این ماه، که به «ایام البیض» معروفند، به سنت اعتکاف عمل می‌کنند. مبعث پیامبر(ص)، ولادت حضرت علی(ع) و تغییر قبله مسلمانان از مهم‌ترین مناسبت‌های این ماه هستند. امام ششم(ع) به نقل از پیامبر(ص) که فرمودند رجب ماه «استغار» است، امّت اسلام را به طلب آمرزش از درگاه خداوند فراخوانده‌اند: " ماه رجب را « أصب» گویند زیرا که رحمت خدا در این ماه بر امت من بسیار ریخته میشود پس بسیار بگوئید:«أَسْتَغْفِرُ اللهَ وَ أَسْأَلُهُ التَّوْبَةَ» " .
گردآوری: بیگلری
منابع:
گزارش