اول اردیبهشت، یادروز شاعر و استاد سخن، سعدی شیرازی
مرکز سعدی شناسی ایران در سال ۱۳۸۱ اولین روز از دومین ماه سال را به نام شاعر بلند آوازهی ایران،" روز سعدی" مزیّن نمود تا نام و اشعار به حق، وزینش جاوید بماند زیرا بیشک بعد از حکیم فردوسی، این شاعر خوش قریحهی نکته سنج درخشانترین ستارهی آسمان ادب وتعلیم ایران است،چنانکه بعد از هفت قرن همچنان آثار وی نو و تأثیرگذارمیباشد. ابومحمّد مُشرف‌الدین مُصلِح بن عبدالله بن مشرّف(606-690 ه.ق.) متخلص به سعدی در شیراز در خاندانی کـه از عالمان دین بودند ولادت یافت. اصحاب ادب از او با نام شیخ اجل و استاد سخن یاد میکنند. این شاعر و نویسندهی پارسی گوی از دوران کودکی تحت تربیت پدر قرار گرفت و از هدایت و نصیحت او برخوردار گشت؛ ولی در کودکی پدر خود را از دست داد و ظاهرا تحت تربیت نیای مادری خود قرار گرفت و مقدمات علوم ادبی و شرعی را در شیراز آموخت و سپس برای اتمام تحصیلات بـه بغداد سفر کرد. و در نظامیهی بغداد، مهمترین مرکز علمی اسلامی در آن دوره، تحصیل و سپس به عنوان خطیب برای آموزش به شهرهای دیگر مانند حجاز و شام سفر کرد. وی بعد از مدتی به زادگاه خویش بازگشت و همهی عمر در شیراز سکنی گزید. استاد سخن در خانقاهی کـه اکنون آرامگاه اوست زندگی میکرد ودر همانجا نیز درگذشت.آرامگاه وی معروف به سعدیه، که همه ساله پذیرای خیل ادب دوستان است، در شیراز، در دامنه کوه فهندژ، واقع شده است. بنای کنونی آرامگاه وی، که عمارتی باشکوه و هنرمندانه است، به فرمان کریم خان زند در سال 1387 ه.ق. ساخته شد. در قرن شش و هفت هجری، تصوف در ایرا رواج یافت به گونهای که ردپای این جریان فکری و فرهنگی را در آثار سعدی مشهود است. آثار وی در کتاب کلیات سعدی، شامل گلستان به نثر، کتاب بوستان در قالب مثنوی و نیز غزلیات، گردآوری شده‌است. گلستان و بوستان به دو تاب مستقل نیز به چاپ رسدهاند. وی دیگر قالبهای ادبی، مانند قصیده، قطعه، ترجیع‌بند را نیز به فارسی و عربی، تجربه کرده است. گلستان و بوستان، دو اثر شاخص وی هستند که به لحاظ دارا بودن نکات و لطایف تربیتی در زمره کتب اخلاقی قرار میگیرند. در نثر علاوه بر گلستان، آثار دیگری همچون نصیحةالملوک، رساله عقل و عشق و مجالس پنج‌گانه را به رشته تحریر در آورده است. بسیاری از شاعران و نویسندگان ایرانی و غربی قدیم و جدید مانند حافظ(در غزل سرایی)، محمد علی جمالزاده، ولتر و گوته تقلید کردهاند و تأثیر پذیرفتهاند. بیترید شیوهی گفتار سعدی بر زبان فارسی تأثیر عمیقی داشته است و گواه این سخن، شباهت آشکار فارسی کنونی و زبان سعدی میباشد. سخن و اندیشهی سعدی هرچند مملو از ظرایف و لطایف نغز ادبی و تربیتی است اما ادبیات پرتکلف ادیبان هم عصر خود، سادهنویسی و ایجاز را برگزید. آثار او در اصطلاح سهل ممتنع (سادهٔ دشوار)است و در آن‌ها نکته‌سنجی و طنز آشکار یا پنهان مشهود میباشد. سعدی با شیوهی ادبی خود، چه در زمان حیاتش و چه در حال حاضر آوازهای نیکو به دست آورد. ادب کهن و نوین فارسی همواره مروّج فرهنگ نیکوکاری و نوع دوستی بوده است؛ در آثار بزرگان شعر و ادی ایران همچون حافظ، سعدی، فردوسی و ... این نوع دوستی و توجه به نیازمندان به چشم میخورد که قطعا تا به امروز در گسترش و تعمیق روحیهی نیک اندیش بودن نقش چشمگیری را ایفا نموده است و صد البته که استاد سخن در این مسیر سرآمد دیگر شاعران است زیرا اثر ماندگار بوستان سرشار از مضامین ایثار و خیرخواهی میباشد.
منابع
گزارش