5 دی، یادمان زلزله ویرانگر بم
5 دی ماه برای مردم ایران، خاطره‌ی تلخ عروج اهالی بم را زنده می‌کند.
به همین مناسبت شورای عالی انقلاب فرهنگی، این روز را با نام « روز ملّی ایمنی در برابر زلزله و کاهش اثرات بلایای طبیعی » تعیین نمود تا بدین طریق ضمن یادآوری موضوع زلزله‌خیز بودن فلات ایران، جلب نظرعموم به مخاطرات ناشی از وقوع پدیده‌های طبیعی مانند زلزله، سیل، طوفان،خشکسالی، شناسایی عوامل پیشگیری و کاهش خسارات ناشی از آن به ویژه تلفات جانی و گسترش فرهنگ ایمنی در جامعه، اهمیت ارتقاء میزان آگاهی جامعه از اصول صحیح رفتارهای سالم در هنگام وقوع زلزله و ضرورت مقاوم‌سازی ساختمان( تمامی اجزاء ساختمان، پی یا فنداسیون، نمای بیرونی و داخلی ) بررسی شود.
زلزله بم به شدت ۶٫۶ ریشتر در ساعت ۵:۲۶ بامداد ۵ دی ۱۳۸۲ شهر بم و مناطق اطراف آن در شرق استان کرمان را به شدّت لرزاند که در نتیجه آن بیش از 40 هزار تن جان باختند و ۱۰۰ درصد منازل در برخی مناطق بم تخریب شدند. در واقع زلزله بم که به کشته و مجروح شدن بیش از ۷۰ هزار نفر از هموطنانمان منجر شد ،و تبعات ناگوار آن همچنان هزاران هزار نفر از بازماندگان فاجعه را آزار می‌دهد، قطعا یکی از تلخ‌ترین بلایای طبیعی تاریخ معاصر ما و روزی فراموش نشدنی در خاطرات مشترک ایرانیان است.
بی‌تردید شناخت پدیده زلزله و سایر سوانح طبیعی و ارائه الگوهای مناسب برای رفتار جمعی و فردی مردم در قبل، حین و بعد از این سوانح می‌تواند از اثرات مخرب آن‌ها بکاهد. قرار گرفتن ایران در بخشی از کمربند کوه‌زائی آلپ -هیمالیا که یکی از جوان‌ترین نواحی کوه‌زائی جهان محسوب می‌شود، باعث شده است که فلات ایران از لحاظ زلزله‌خیزی بسیار فعال باشد و هرازگاهی شاید چندین هزار نفر با رویداد زمین لرزه‌های ویرانگر مواجه و مصدوم شوند و یا به کام نیستی بروند. این حقیقت ایجاب می‌کند که سازمان‌های متولی بیش از گذشته برای آموزش عمومی، تحقیق و برنامه‌ریزی کنند.
پیش‌بینی زمین‌لرزه‌ها نه تنها بسیار دشوار بلکه در اغلب مواقع ناممکن است و تا کنون دانشمندان نتوانسته‌اند زمان وقوع زمین لرزه‌ها را پیش‌بینی کنند؛ با این وجود داشتن اطلاعات لازم و کافی از زمین‌لرزه‌هایی که تا کنون رخ داده است بر آمادگی ما در رویارویی با چنین حوادث غیرمترقبه و گاها آسیب‌زا خواهد افزود.
به خاطر داشته باشیددر هنگام وقوع زلزله وقت زیادی در اختیار ندارید و این در عین حالی است که عکس‌العمل شما نسبت به زلزله یک حرکت غیر ارادی است. فراموش نکنید که خاتمه زلزله رفع کامل خطر نمی‌باشد، شما باید برای پس لرزه‌ها آماده باشید. دست پاچه نشوید، سعی کنید با خونسردی و فکری متمرکز اقدامات لازم را اجرا نمایید و سایرین را نیز به آرامش دعوت کنید.
به منظور حفاظت از خودتان در مواقع اضطراری باید از قبل بیاموزید که در موقعیت‌های مختلف چه عکس‌العملی از خود نشان دهید، این عکس‌العمل بسته به نوع محل قرار گرقتن شما متفاوت می‌باشد. هنگامی‌که لرزش‌ها ضعیف هستند سعی کنید با قرار گرفتن کنار میز و نیمکت‌های مقاوم، از خود محافظت کنید در صورت بروز لرزش‌های ناگهانی و شدید و در صورتی‌که تشخیص می‌دهید باقی ماندن در منزل خطرناک است، هرچه سریع‌ترخود را به مکانی امن در خارج از منزل برسانید. در صورت بروز آتش‌سوزی، شعله‌های کوچک به راحتی خاموش می‌شوند، بنابراین همیشه کپسول‌های آتش‌نشانی را مهیا کنید. مراقب خرده شیشه‌های پنجره‌ها و ظروف باشید. اگر در آسانسور هستید در اولین طبقه، آسانسور را متوقف کنید و فورا از آن خارج شوید. در داخل خانه می‌توانید در زوایای دیوارها بایستید و پناه بگیرید. درکناردیوارهای مشرف به بیرون ساختمان بیاستید( زیر چهاچوب درهای ساختمان نایستید)، در پله‌ها توقف ننمایید، بلکه در بین طبقات – پاگرد- بایستید.
موقع خروج از ساختمان نیز روی سر خود را با دست یا جسمی مقاوم مانند تخته بپوشانید. توجه داشته باشید اجاق گاز و هرگونه آتش را خاموش کنید. از داد زدن و دویدن به هر طرف جداً خودداری نمایید. اگر شب‌هنگام، زلزله روی داد، برای بهره‌مندی از نور، استفاده از روشنائی کبریت و شمع انتخاب درستی نمی‌باشد(چراغ قوه‌ای را از قبل آماده و دردسترس داشته باشید).
از ترمز کردن ناگهانی اجتناب ورزید و در عوض ، به آرامی سرعت خود را کاهش دهید و اتومبیل را درمنتهی الیه سمت راست خیابان متوقف نمائید. به اطلاعیه‌هایی که از رادیو و اتومبیل پخش می‌شود، توجه کنید و قوانین راهنمائی و رانندگی را مراعات کنید. اگر درکنار کوه توقف نموده‌اید مراقب ریزش سنگ‌ها باشید. ممکن است لرزش زمین اتومبیل شما را به یک جهت هدایت کند، به نظرتان می‌رسد که لاستیک‌های اتومبیل صاف بوده و بر سطح جاده استوار نیستند. موتور را خاموش کنید ولی سوئیچ را از جایش بیرون نیاورید، در داخل اتومبیل مانده و به رادیو گوش دهید.
با توجه به غیرقابل پیش‌بینی بودن زلزله، مقوله‌ی « مقاوم‌سازی ساختمان‌ها » برای جلوگیری از تکرار تجارب و متحمل شدن خسارات گذشته، در کنار بروزرسانی آموزش عمومی و اطلاع‌رسانی به موقع، بهترین روش حفظ سلامت جسمانی و عدم تخریب اموال، روش پیشگیری است. طراحي ساختمان‌ها به شيوه‌اي که بتوانند انرژی حاصل از امواج و ضربه‌های زلزله را بگيرند، مخصوصاً در مناطقي که زلزله‌خيز هستند، از اهميت بسياري برخوردار است.
عمده پيشرفت‌هايي که طي 50 سال گذشته حاصل شده است به آمادگي براي زلزله و مخصوصاً حيطه مهندسي عمران مربوط مي‌شود. طي چند دهه اخير استانداردهايي براي ساخت ساختمان‌ها در نظر گرفته شده است تا مقاومت آن‌ها در برابر نيروي امواج زمين‌لرزه افزايش يابد. از استانداردهاي جديد مي‌توان به تقويت مصالح ساختمانی اشاره کرد. طراحي بناها به شيوه‌اي که از انعطاف‌پذيري لازم براي جذب ارتعاش‌ها برخوردار باشند بدون آن که تخريب شوند، يکي ديگر از اين روش‌هاست.
به طورکلی مقاوم‌سازی به مفهوم بالا بردن مقاومت یک سازه (ساختمان) در برابر نیروهای وارده است. امروزه از این اصطلاح بشتر در مورد نیروی زلزله استفاده می‌شود. از دیدگاه علمی، «مقاوم‌سازی» واژه کاملا درستی برای این منظور نیست، زیرا اگر منظور بهبود عملکرد اجزای سازه (ساختمان) در برابر نیروی زلزله باشد، بهسازی و در حالت خاص برای نیروی زلزله، بهسازی لرزهای اصطلاح درست‌تری خواهد بود.
از روش‌های نوین مقاوم‌سازی موضعی ساختمان در برابر زلزله می‌توان به استفاده از ژاکت‌های فلزی و یا بتنی و روش FRP(
سیستم مقاوم‌سازی سازه‌های بتنی باکامپوزیت FRP در این روش دسته‌های الیاف پس از آغشته شدن در رزین، پس از عبور از یک قالب در کنار هم قرار گرفته و یک پروفیل را به وجود می‌آورند. از این روش در تقویت ستون‌ها و تیرها، مقاوم‌سازی اتصالات، دیوارهای برشی بتنی، دیوارهای آجری و .... می‌توان استفاده نمود) اشاره کرد. مقاوم‌سازی با روش‌های اصلاح ساختمان نیز شامل روش اصلاح نقاط ترک‌خورده، ایجاد یک‌پارچگی در سازه بنایی با استفاده از شبکه فولادی و افزودن دیوارهای داخلی و پشتبند جهت بهبود عملکرد لرزهای ساختمان بنایی می‌باشند.
گردآوری: بیگلری
منابع:
گزارش