19 شهریور، سالروز سفر آیت الله طالقانی به ملکوت اعلی
آیت الله سید محمود علایی طالقانی،
متولد 13 اسفند 1289 در روستای گلیرد طالقان از توابع استان البرز و درگذشته در 19 شهریور 1358 ه.ش. در تهران می‌باشد. خانواده‌ی این روحانی مبارز، اهل علم و دارای روحیات انقلابی بودند. پدرش،ابوالحسن علایی طالقانی، نخستین استاد ایشان بود. این روحانی اندیشمند با جلال آل احمد نسبت فامیلی داشت.
تحصیلات ابتدایی را در مدرسه ملارضا در میدان امین السلطان آغاز کرد و مبانی صرف و نحو و علوم دینی را نزد پدر فراگرفت. پس از آن در مدارس رضویه و فیضیه قم تا سال ۱۳۱۷ تحصیل را تا درجه اجتهاد ادامه داد. تحصیلات ابتدایی را در مدرسه ملارضا در میدان امین السلطان آغاز کرد و مبانی صرف و نحو و علوم دینی را نزد پدر فراگرفت. پس از آن در مدارس رضویه و فیضیه قم تا سال ۱۳۱۷ تحصیل را تا درجه اجتهاد ادامه داد. در مدرسه فیضیه و رضویه قم نزد مدرسین حوزه علمیه قم مانند عبدالکریم حائری یزدی، سیدشهابدالدین مرعشی نجفی، محمد تقی اشراقی و میرزا خلیل کمره‌ای به فراگیری علوم دین مشغول شد. سپس در سال ۱۳۱۰ مخفیانه به نجف رفت و در درس سید ابوالحسن اصفهانی و محمدحسین غروی اصفهانی شرکت و از سوی اصفهانی موفق به کسب اجازه‌نامه اجتهاد شد. او سپس به تهران برگشت و دروس خود را در مدرسه فیضیه ادامه داد. وی از عبدالکریم حائری یزدی اجازه‌نامه اجتهاد و از شمس الدین محمود مرعشی و سید حسین طباطبایی قمی مجوز نقل حدیث دریافت نمود. وی پس از سال‌ها تعلیم و تحقیق، سرانجام در سال ۱۳۱۸ برای تدریس در مدرسه سپهسالاربه مقصد تهران، سفر آغاز کرد.
این روحانی شیعه از دوره رضا شاه درجریان اعتراض به کشف حجاب وارد عرصه سیاسی شد و نزدیک به چهل سال در این عرصه و در سطوح مختلف سیاسی فعالیت کرد. او یکی از مخالفان فعّال حکومت پهلوی بود و در موقعیت‌ها و شرایط مختلف به مخالفت با روندهای جاری در حکومت خاندان پهلوی پرداخت و چندین بار دستگیر و روانه زندان شد. آیت‌الله طالقانی در دوران نهضت ملی شدن نفت به همراه سید رضا زنجانی به حمایت از محمد مصدق برخاست و پس از کودتای ۲۸ مرداد (سقوط دولت مصدق) به همراه جمع کثیری از طرفداران مصدق به نهضت مقاومت ملّی و سپس جبههٔ ملی ایران پیوست. وی جزء روحانیونی بود که از حمایت دکتر محمد مصدق و علی شریعتی دست برنداشت.
سید محمود طالقانی چند بار به علت فعالیت‌های سیاسی، توسط حکومت پهلوی به زندان رفت و یک بار نیز تبعید شد. ایشان از رهبران انقلاب اسلامی ۱۳۵۷ بود و پس از ترور شهید مرتضی مطهری، ریاست شورای انقلاب را پذیرفت. آیت‌الله طالقانی در اوایل انقلاب، در مرداد سال 1358، از سوی امام خمینی(ره) به عنوان امام جمعه تهران منصوب گردید و تا قبل از فوت ۵ نماز جمعه را برگزار کرد. وی در ۱۶ شهریور ۱۳۵۸ در بهشت زهرای تهران، آخرین نماز جمعه خود را برگزار کرد. پس از آن نیز عضو مجلس خبرگان قانون اساسی شد، اما متأسفانه یک ماه بعد از ورودش به این مجلس، یعنی سه روز بعد نماز جمعهٔ ۱۶ شهریور، چشم از جهان فروبست. امام(ره) این شخصیت اندیشمند آزادیخواه را « ابوذر زمان » خواند.
از سید محمود طالقانی آثار مکتوبی نیز به یادگار مانده است. مجموعهٔ «پرتوی از قرآن» از مشهورترین و محبوب‌ترین تفاسیر تألیفاتشان می‌باشد. وی در آثارش، از جمله این مجموعه، نگاهی نو به مذهب دارد و سعی نموده است تا کلام الهی را از انحرافات نسبت داده شده پاک و مبرّا نماید. این روحانی متفکر و مبارز در آثارش تلاش داشته است تا نشان دهد اسلام با دموکراسی هم‌خوانی دارد.
گردآوری: بیگلری
منابع:
گزارش